Docenten die excellente studenten in praktijkgerichte honoursprogramma’s begeleiden, worden geconfronteerd met een lastige opgave hoe gedegen invulling te geven aan honoursonderwijs. In het proefschrift ‘Intelligent interveniëren’ onderzoekt Josephine Lappia het verband tussen de professionalisering van honoursdocenten en de mate waarin studenten leren innovatief te zijn. Josephine Lappia promoveerde bij Jan van den Akker en Jan Streumer aan de Universiteit Twente
Excellente studenten willen uitgedaagd worden om meer uit hun hbo-studie te halen. Dat kan door bijvoorbeeld in Innovation Labs aan complexe multidisciplinaire praktijkvraagstukken (ingebracht door bedrijven) te werken. Dergelijk onderwijs vergt van docenten een sterke externe gerichtheid en vaardigheid in het begeleiden van studenten in hun leerproces. Docenten moeten daarvoor worden toegerust.
Vijf karakteristieken voor honoursonderwijs
Het onderzoek, dat op Hogeschool Rotterdam werd uitgevoerd, levert een model op met vijf karakteristieken waarmee docenten praktijkgericht honoursonderwijs kunnen ontwerpen. Allereerst staat in een uitdagende onderwijsomgeving (een Innovation Lab) een complex multidisciplinair praktijkvraagstuk centraal. Belangrijk daarbij is dat het leren van de studenten in een zo authentiek mogelijke leeromgeving plaats vindt. Studenten leren innovatief werken aan de hand van competenties die zijn geformuleerd in het profiel Innoverend Handelen. Daarbij hanteert de docent een intensieve begeleidingswijze gericht op het bevorderen van zelfsturing. Tot slot wordt het leren ondersteund doordat studenten, docenten en professionals uit de praktijk werken in een hechte leergemeenschap. De kracht van dit nieuwe type onderwijs schuilt in de combinatie van de vijf karakteristieken.
De rol van de docent: ontwerper, veranderaar en onderzoeker
De manier van veranderen en onderzoeken wordt in dit proefschrift ‘intelligent interveniëren’ genoemd. Intelligent interveniëren bij onderwijsinnovatie vraagt om een combinatie van drie rollen: die van de ontwerper, de veranderaar en de onderzoeker. De ontwerper ontwerpt doelbewust onderwijs vanuit een onderwijsvisie. De veranderaar intervenieert gericht om het leren innoveren / innovatief gedrag te verbeteren. De onderzoeker evalueert of de beoogde onderwijsvisie en leeropbrengsten worden gerealiseerd.
Docentprofessionalisering gericht op honoursonderwijs loont
Tijdens het onderzoek volgde een deel van de honoursdocenten een intern professionaliseringtraject, een deel een extern professionaliseringstraject en een deel nam niet deel aan professionalisering. Het onderzoek toont op basis van statistische analyses aan dat zowel de interne als de externe vorm van professionalisering leidt tot gedragsverandering bij docenten en bijdraagt aan de competentie-ontwikkeling van studenten. Menig docent denkt dat de betere student er op eigen kracht wel komt, dus zonder specifieke hulp van deskundige docenten. Uit dit onderzoek blijkt echter dat excellente studenten gebaat zijn bij docenten die zich blijven ontwikkelen, zowel via interne als externe professionaliseringsactiviteiten.